Mijn oneindige fractalbrein

“Hoe is jouw sensorische verwerking 'anders'?”

Dat is natuurlijk een individuele vraag en die kan ik dus niet voor anderen met een ASS-diagnose beantwoorden. Bovendien weet ik niet hoe het is om een neurotypisch brein te hebben. Ik kan in elk geval alleen maar vertellen wat ik zelf waarneem en vandaaruit een beeld schetsen waarom het voor mij moeilijk is om zonder overtollig energieverbruik deel te nemen aan veel processen in de moderne samenleving.

Een aantal jaren terug kwam ik deze onderstaande ('geweldige', vind ik zelf) video tegen die een aardige weerspiegeling geeft van hoe mijn hoofd werkt. ‘A Trip to Infinity – Mandelbrot Fractal Zoom’:

De kleuren, vormen en inhoud mogen dan vervangen worden door de minder abstracte versies van het alledaagse leven, maar verder geeft het een goed beeld van mijn beleving. In deze video zie je wel alleen maar een inzooming, maar ik zoom ook regelmatig uit, in een poging ergens overzicht van te creëren en vanuit vogelvluchtperspectief te kijken. Naast dat dit natuurlijk nogal een oneindig veelzijdige waarneming is (die als chaotisch gezien en ervaren kan worden), zijn de problemen bij mij: het ankerpunt vinden, het goed kunnen filteren en het niet ‘all-over-the-place’ raken (wat ook herkenbaar is voor ADHD). Soms gaat dit mechanisme, gericht op een bepaald onderwerp, maar door in mij, terwijl ik in de praktijk al met een ander onderwerp of andere handeling bezig ben. Ik ben dan met meerdere dingen tegelijkertijd bezig en dat vind ik niet altijd fijn. Hierdoor kan het voor de buitenwereld lijken alsof ik deels ‘afwezig’ ben, maar dan zit ik dus in een soort van ‘fractaltrip’...

Wanneer ik vervolgens weer een voor mij goed werkend en relevant focus- of ankerpunt heb gevonden, wil ik daar ook koste wat kost iets mee doen, wat tot gevolg heeft dat ik die moeilijk kan loslaten en fixaties kunnen ontstaan. Zo’n ankerpunt voelt dan zeer fijn en rustgevend, maar soms hoor ik daardoor andere mensen niet meer wanneer ze iets tegen mij zeggen. Of ik hoor ze wel, maar wil ik eerst even nog iets afmaken voordat ik reageer, want anders gaat alles door elkaar heen lopen en voelt het weer onrustig.

Bijzondere fixaties

Ik heb gedurende mijn leven meerdere bijzondere gefixeerde interesses gehad. Dit waren onder andere:

• Vanaf de kleutertijd: 3D-ruimtes, perspectief en de menselijke ervaring daarin. Ik tekende al tegen het einde van mijn 5e levensjaar (2-3 maanden voordat ik 6 werd) gedetailleerde ruimtes in perspectief (men zegt dat dit zich doorgaans pas vanaf het 9e/10e levensjaar ontwikkelt). Zie de tekeningen hieronder die uit een ‘uitgebreid prentenboekproject’ kwamen over een soort van konijnenmensen (geen idee meer waarom dat konijnenmensen moesten zijn...). Dit is een project waar ik toen ruim twee jaar lang mee bezig ben geweest. In het begin schreef mijn moeder de teksten erbij, maar later schreef ik die zelf.

• Vanaf mijn 7e-8e levensjaar: ontwikkelde zich een voorliefde voor plattegronden en gebouwen waar mijn leerkrachten op school mij uitgebreid de ruimte voor gaven, omdat ik meestal snel klaar was met het 'gewone' schoolwerk. Onderstaande tekening is van toen ik 9-10 jaar oud was. Ik heb sindsdien ook altijd wel veel in atlassen gestaard en daardoor kende ik al gauw alle hoofdsteden en andere topografische/geografische namen uit mijn hoofd. Dat ging echt vanzelf zonder specifiek rijtjes te leren. 'Dat wat je aandacht geeft, groeit...' In de bovenbouw hoefde ik nooit mee te doen aan topografie en ik mocht niet meedoen met het topografie-oefenprogramma op de computer (wat de meesten toen een leuk computerspelletje vonden), omdat ik altijd op 1 stond.

• In de bovenbouw basisschool: ging ik steeds vaker huizen ontwerpen en raakte ervan overtuigd dat ik architect zou worden… Ik tekende alle zijaanzichten, plattegronden en bouwde maquettes van karton (die ik helaas niet meer heb).

• Middelbare school: hier werd astronomie meer mijn passie, maar door discussies met de natuurkundedocent werd ik helaas heel onzeker en ben ik de betavakken in de bovenbouw uiteindelijk gevoelsmatig gaan verbannen. Vanuit een depressie- en sabbatical-jaar ben ik mij vervolgens gaan verdiepen in psycho-somatiek, spiritualiteit en Japan.

• Universitair/HBO-Studie: een fixatie op Japan. Ik heb Japanse Taal en Cultuur en Communicatie gestudeerd (nadat ik beta had verbannen). Ik wist het toen nog niet, maar ik was op zoek naar herkenning, gevoel, spiritualiteit en het beter uiten van mezelf. In de Japanse taal en cultuur vond ik vooral herkenning. Uiteindelijk (in de afgelopen 15 jaar) zijn er ook steeds meer Japanse invloeden naar het westen gekomen. Helaas wist ik na deze studie geen passende baan te vinden toen de crisis van 2008 net was ontstaan en ik weer verdwaalde in mijn oneindige fractalbrein van mogelijkheden. Ik heb een jaar in Japan gestudeerd en daar zijn mijn artistieke talenten weer opgebloeid. Na mijn jaar in Japan ben ik volop aan de slag gegaan met yoga en had daar nog een opleiding in gedaan en mijn hele lifestyle op afgestemd.

• 20’s: Het bestuderen van de tekentaal en spiritualiteit. Ik deed het basisjaar 'Genezend Tekenen' van de opleiding tot holistisch tekendocent/-therapeut. Misschien maak ik ooit deze hele opleiding nog af. Dat ene jaar was in elk geval erg leuk en verschafte al genoeg inspiratie om jarenlang mee aan de slag te gaan. Ik ben toen veel olieverfschilderijen gaan maken en ik heb tekenlessen ontwikkeld en gegeven, parallel aan een enigszins saaie baan.

• Eind 20’s – 30’s: Mijn intrede in het basisonderwijs als techniekdocent (yes, ik kon eindelijk toch nog wat doen met mijn betavakkenprofiel en dit was eindelijk eens supercreatief en betekenisvol werk!) en later ook als huiswerkbegeleider, studiecoach, bijlesdocent en tekendocent. Hierdoor begon ik mij te interesseren voor de pabo.

Nou ben ik eigenlijk overgegaan op een soort van opsomming van mijn levensloop, terwijl het vooral om de fixaties ging... Die levensloop is iets voor in een andere blog. Hier heb ik in elk geval een aantal van mijn fixaties genoemd. Andere zijn: geometrie en geometrische constructies (die zie je o.a. terug in mijn gemaakte tafellampen: www.just-b-lights.com), inhoudelijke fixaties op onderwerpen waarover ik heel veel wilde lezen, en planten.

Richting een meltdown

Terug naar het fractalbrein, zoals ik het hier verder zal noemen. Als alles in het dagelijkse leven in en om je heen uit zulke inzoomingspunten bestaat, dan kun je je misschien wel voorstellen dat het wat onrustig kan zijn. Ik moet een deel daarvan kunnen afsluiten, want anders kan ik helemaal niet praktisch functioneren. Echter voelt dat afsluiten ook weer niet helemaal fijn; er begint dan altijd een tijdbom te tikken tot het punt dat ik weer open 'moet' barsten. Het gaat daarbij dus ook niet alleen om wat ik zie, maar ook om wat ik met mijn andere zintuigen waarneem (en dat zijn er meer dan 5). Hoe langer en vaker ik op een bepaalde plek terugkom, hoe meer details ik waarneem. Alles wordt steeds intenser, maar als ik daar niets mee ‘hoef’, dan kan het vaak lang in orde blijven. Bij een eigen klas met kinderen echter (ik ben ook werkzaam in het onderwijs), ga ik op den duur zoveel belangrijke dingen zien, dat ik daar iets mee 'wil' en 'moet' voor mijn gevoel. Tegelijkertijd moet ik de communicatie in het Hier en Nu van de klas vlot genoeg kunnen afhandelen, maar dat lukt niet altijd meer als de indrukken te veel worden en er (voor mijn gevoel) te weinig ruimte voor verwerking is. Er ontstaat dan geleidelijk aan een meltdown; dan voel ik mij 'overvol', werkt mijn filter minder goed en verloopt het voorbereiden op nieuwe dingen minder efficiënt.

Zaak om jezelf te leren kennen, aan te voelen en grenzen te stellen

Met een intens waarnemingsvermogen moet je dus anders omgaan dan dat de meeste mensen met een neurotypisch brein in de praktijk gewend zijn. Omdat het vanaf de buitenkant doorgaans niet zichtbaar is, kunnen er verkeerde verwachtingen van je ontstaan. Het is daarom zaak jezelf goed te leren kennen, aandachtig te voelen en grenzen te stellen. Omdat ik tegen zoveel 'vreemde dingen' aanliep die ik als probleem ervaarde, ben ik op zoek gegaan naar de oorzaak ervan. Die zoek- of ontdekkingstocht heeft geleid tot een bewustzijnsontvouwing die mij gelukkig in staat heeft gesteld om me beter en vrijer te verwoorden dan vroeger.