Kiezen voor flow (verwerkingsverhaal)

Vorige week heb ik een grote beslissing genomen. Er sluimerde al zolang iets… maar ik wist het niet zeker. Vorige week heb ik de knoop doorgehakt en uiteindelijk een taart gebakken om die mijlpaal te vieren.

Tekening uit 2009: 'Kosmo in the flow'

Het was geen gemakkelijke beslissing, maar de gebeurtenissen van de afgelopen jaren hebben er moeten zijn om voldoende duidelijkheid te krijgen. Om mezelf weer beter te leren kennen (t.o.v. deze wereld). Gedurende de afgelopen jaren ben ik mijn leven weer in een ander perspectief gaan zien. Ik heb vorige week iets losgelaten, hoewel ik het voltooien ervan naderde en het een onderwerp naar mijn hart betrof. Niet te geloven… (voor sommigen dan). Ik heb er zoveel tijd en moeite in gestoken, maar toch heb ik die beslissing nu genomen, omdat ik anders veel te veel over mijn grenzen zou gaan en in het hier-en-nu een stresskip zou worden. Ik heb voor mezelf gekozen.

Ik heb vanaf medio 2018 een aantal jaren lang de deeltijdpabo gevolgd, met veel interesse, intense toewijding en plezier. De afgelopen 1,5 jaar ben ik niet meer actief geweest, hoewel ik wel in het nieuwe onderwijs (op een b3-schooltje) wat geholpen heb. Ik had een officiële pauze genomen van de studie nadat er een grote kentering had plaatsgevonden. Ik had rust en verwerkingstijd nodig. Ik had namelijk gemerkt dat ik het werk in de praktijk toch wel te heftig vond. De grote klassen, de hoeveelheid prikkels, de lange dagen, de hoeveelheid aan taken, de voorbereidingen, de verwachtingen… Ik had op ‘de werkvloer’ van alles geprobeerd om er een betere balans in te krijgen, maar het lukte maar niet volledig. Ik leek wel het puzzelstukje dat in de verkeerde puzzeldoos terecht was gekomen. Het kostte mij op den duur zoveel energie, dat ik thuis geen relaxte moeder en vrouw meer kon zijn. En op mijn werk/stage kon ik een muur om me heen bouwen en wat starrig worden als ik moe werd of fysieke klachten kreeg, omdat ik mij anders nergens meer op kon concentreren. Op zo’n moment lukte het dan ook niet meer om de ‘leerdoelen’ te oefenen waar ik mee bezig was, maar stond ik op 'overlevingsstand' en was de rust bewaken tot het einde van de schooldag het belangrijkst. Destijds vond ik het nog moeilijk te verwoorden wat er nou gebeurde en zag ik ook nog niet helemaal in dat ik daadwerkelijk zoveel over mijn grenzen ging en mij daardoor zo slecht ging voelen. Ik dacht 'hard werken hoort erbij' en de leraren om mij heen lukt het ook allemaal zonder mopperen, dus dan zou het toch wel op de een of andere manier ook voor mij moeten lukken? Ik kon het niet geloven als er voor mij geen doorgang zou zijn hierin... en extra verwarrend was het, als ik op momenten dat ik mij energiek voelde, ineens weer alles leek te kunnen.

En mijn naasten, mijn coach en collega bleven ook allemaal steeds zeggen: 'Jij kunt dit!'... Maar werkelijk... Hoe goed dat ook was bedoeld, het werd niet beter. Doorzetten kan ik best... Dat weet ik van mezelf. En kunnen? Dat denk ik ook wel, maar tegen welke prijs? Wanneer is het genoeg? Het was niet zozeer een kwestie van kunnen, maar een kwestie van een goede, gezonde balans vinden en ontdekken waar ik nou werkelijk voor ben. Ik had inmiddels al ontdekt dat ik geen gewone groepsleerkracht zou worden. Ik trek die spanningsboog van lange schooldagen achter elkaar met volle klassen gewoon niet... Maar dat papiertje halen, daar twijfelde ik toch nog wel over, want ik was al zo ver gekomen en 'Het zou toch zonde zijn...?'

Niemand weet hoe ik de realiteit daadwerkelijk ervaar. Niemand weet hoeveel tijd en ruimte ik nodig heb om indrukken en informatie te verwerken tussen de dagelijkse praktijkhandelingen door. Dat zie je niet aan de buitenkant. Sommige dingen gaan supersnel, maar andere dingen dus ogenschijnlijk traag. Van binnenuit ervaar ik dit 'mechanisme' als volgt: Mijn bewustzijn wil zich constant uitdijen. Ik verdiep me ergens in en het wordt dieper, ik ga steeds meer zien. Het is lastig en het voelt onnatuurlijk om dit tegen te gaan. Als ik dat toch probeer, dan voelt het alsof ik mezelf in veel te kleine tijd-ruimtestructuurtjes, -kamertjes en krappe ritmetjes moet voegen. Dan ontstaat stress. Praktische handelingen lijken dan in veel te korte tijd allemaal hectisch uitgevoerd te moeten worden. Dingen die bij de meeste mensen wel lijken te passen en waar een groot deel van de gevestigde orde op is gebaseerd, passen helaas niet bij mij. Het mezelf daarin proberen te 'persen' (aan te passen) is een opoffering van mijn gezondheid en daar heeft uiteindelijk niemand wat aan.

Het was verwarrend, want ik voel zoveel passie voor onderwijs... Ik heb jarenlang (ook voor de pabo) met veel plezier techniek- en tekenlessen in verschillende klassen gegeven en daardoor dacht ik, ik wil me wel verder ontwikkelen in het onderwijs. Ook heb ik zelf altijd een hele vreemde band gehad met onderwijs en dat wilde ik wel eens wat nader gaan onderzoeken. Ik vond het idee leuk om het soort onderwijs te creëren dat ik als kind heel leuk gevonden zou hebben om te krijgen, en waarvan ik weet dat er nu ook kinderen zijn die dat leuk zouden vinden... En dat lukte ook; ik maakte succesvolle lessen en projecten. Ook had ik successen met 1-op-1-bijles en studiecoaching geven. De pabo was uiteindelijk een passende keuze, omdat je daar o.a. uitgebreid gaat oefenen en begeleid wordt om betere lessen te geven, goede groepsgesprekken te voeren, orde te houden, etc. Bovendien was er die tijd korting op het collegegeld en na het behalen van de propedeuse kon je al volgens de CAO van een school een baan krijgen, bv. als onderwijsassistent. Toch twijfelde ik eigenlijk van tevoren al en heb ik gezocht naar hulp in het maken van de juiste studiekeuze, maar die kon ik haast niet vinden. Hoewel ik niet zeker was of ik het leven als groepsleerkracht energetisch zou trekken, heb ik er toch voor gekozen te starten, met de verwachting 'dat ik op de pabo wel zou leren om met al die energieën om te gaan', en de intentie ‘we zien wel hoever ik kom en waar het me brengt’.

Ik begon aan de opleiding en vond hem fantastisch! De opleiding is flexibel en ik kon kiezen wanneer ik wat deed. Ik genoot van bijna alle opdrachten waarin je zeker weten kritisch mocht zijn, en fietste met hyperfocus en succes door de examens heen. De resultaten gaven veel blijdschap en motivatie, ik kreeg alle stages die ik maar wilde, maar toch… Wat aan de oppervlakte zo leek, kon in de diepte het tegenovergestelde zijn. In de praktijk loerde er namelijk elke keer weer iets engs in de diepte. Hoe langer ik met een klas bezig was en hoe meer inzicht ik kreeg, des te lastiger ik het vond worden en dat ‘monster’ omhoog voelde komen…

Wat was het toch? Waarom blokkeerde ik in die periodes?

De meeste stages waren te kort om dat monster daadwerkelijk in de ogen te kijken en als ik mijn opdrachten had voltooid, dan was ik eigenlijk al tevreden en dacht ik niet meer aan het monster. 'Dag klas, dag monster, ik ga ergens anders weer een nieuwe start maken… Wie weet gaat alles dan nog beter…'was mijn houding aan het eind van een stage. Er was ook geen mentor die mij erop gewezen had wat er kon zijn, maar enkelen werden op den duur wel een beetje mysterieus terughoudend in mijn begeleiding.

Maar welke klas het ook was, dat monster kroop steeds weer richting de oppervlakte. Was het faalangst? Was het de leerkuil? Was het iets anders? Ik snapte er werkelijk geen bal van. Waarom vond ik het vaak zo moeilijk om de opgedane inzichten of adviezen te vertalen naar de praktijk? Vanwaar die moeite en frustratie..?!

Ik heb vaak in mijn leven een growth-mindset gehad, maar wanneer je te ver over je grenzen heen gaat, neig je terug te schieten in een fixed-mindset, om jezelf te beschermen. Je moet jezelf accepteren hoe je in de basis bent en welke behoeftes daarbij horen. Ik ben overigens geen type persoon met 1 bepaalde mindset (zoals men mensen graag in 'types' indeelt...). Ze kunnen gewoon verschillen per moment of situatie, maar ik heb me wel altijd bewust verder willen ontwikkelen, zodat ik zelf meer dingen kan doen, beheersen, snappen en creëren (ook voor anderen). Op de pabo was ik gericht op de growth-mindset en ik werd me steeds bewuster van mijn leerkuilen en valkuilen, maar ook dat ik op den duur steeds meer uitgeput en angstig raakte. Ja, het was gedeeltelijk de leerkuil, omdat ik nou eenmaal nieuwe vaardigheden aan het oefenen was... Ja, het was ook gedeeltelijk faalangst, omdat ik niet voor de zoveelste keer tegen een muur in mijn leven aan wilde lopen, onafgemaakt... Maar, aan de andere kant: ik kwam ook wel door diverse leerkuilen heen (zoals effectieve groepsgesprekken voeren en zorgen voor rustigere lesovergangen) en ik heb toetsen en opdrachten voltooid waar geen faalangst bij kwam kijken (ik genoot er eerder van...). Kortom, daar zat geen duidelijk patroon in.

Het enige patroon dat ik op den duur dus wel ontdekte, was het naderen van dat monster vanuit de diepte, naarmate ik langere tijd met dezelfde klas te maken had. Op een gegeven moment had ik een betaalde baan met een eigen klas (echt een superklas!), wat tegelijkertijd mijn stage was (je kan dat doen zodra je bepaalde mijlpalen binnen de studie hebt bereikt). Het was een bovenbouwgroep 7/8 van hoogbegaafde kinderen. Het was echt een supermooie ervaring. Inhoudelijk sloot het heel goed aan en de kinderen vonden de lessen/opdrachten die ik organiseerde vaak interessant. Mijn collega/duo gaf ook aan erg blij te zijn met mijn creativiteit en drive op dit gebied. Eigenlijk gingen heel veel zaken wel goed, maar op den duur begon ik dus weer ‘vol’ te raken en moe en angstig te worden. En dan dit keer zelfs in een soort van ‘droombaan’ (zoals ik dat toen voor ogen had gehad)! Ook dit kostte me helaas allemaal op de een of andere manier weer te veel energie, wat heel erg confronterend was...

Gelukkig werd ik goed geobserveerd en het was mijn langste leerplek van de pabo ooit. Ik besloot om niet op te geven en nu maar eens door die ‘monsterleerkuil’ heen te gaan (hoewel ik geen idee had hoe...). Dat was voor mij van binnen enorm stressvol, maar mijn mentor (en duo binnen de klas) en mijn studiebegeleidster van de hogeschool hebben mij in die periode vaak geobserveerd en dat was waardevol, want daardoor werd het duidelijker wat er nou eigenlijk aan de hand was – of: wie dat monster was. Ook de directrice van de school kwam wel eens kijken. Waar men aan het begin van het schooljaar nog een relaxte ‘juf’ zag, was het nu toch een beetje anders geworden. Het was geen bende ofzo, maar ze zagen alle drie dat ik het moeilijk had.

Ook werd ik door alle drie, onafhankelijk van elkaar, gesignaleerd op een mogelijke aanwezigheid van ASS. En dat was opvallend! Zo was ik niet altijd (meer) snel genoeg in de communicatie met de kinderen en leek ik, in vergelijking tot andere leerkrachten, wat meer moeite te hebben met het wijzigen van een dagschema. Het voelde voor mij dat het klopte en ik gaf er bevestiging aan.

Zou het monster dan 'ASS' heten? Ik wist er gelukkig al voldoende van af om te weten dat het hier niet om een ziekte o.i.d. ging...

Door deze terugkoppelingen ontstond er al wat meer rust in mij… Ik wilde uiteindelijk niets liever dan de waarheid weten, ook al zou ik dan volgens de normen niet meer 'goed genoeg zijn' voor die functie... Ik ging het gewoon aan, want ik was het zat en moest ook ‘releasen’. Ik wilde uiteindelijk de plek vinden waar ik mij echt in balans zou voelen en dat kon niet als ik te ver over mijn grenzen zou blijven gaan of een masker zou opzetten. Ook deze ‘droombaan’, was dus kennelijk niet de echte droombaan voor mij...

Mijn studiebegeleidster wees mij op een documentaire op Youtube en wat blogs om te kijken of ik mij misschien zou herkennen in autisme (maar dan een hoogfunctionerende vorm). Ik keek ernaar en ik herkende mezelf volop. Wel vaker had ik in mijn leven vermoed dat ik binnen het spectrum zou vallen, maar ik had er nooit serieus werk van gemaakt omdat ik geen aanleiding voelde die sterk genoeg was om me door de huisarts te laten verwijzen. Ik was ook op de hoogte van de lange wachtlijsten voor diagnostiek, waar ik helemaal geen zin in had... Bovendien wist ik van mijn hoogbegaafde kant en dat er wel vaker misdiagnoses worden gegeven bij hoogbegaafde mensen (vooral ASS en ADHD...). Ik had altijd gedacht dat ik mezelf gewoon moest ‘verbeteren’… dus dat er iets nog niet goed was en dat ik dat in het opleidingsproces wel zou vinden. Maar in de informatie die ik tegenkwam over ASS zag ik wel veel herkenning. Misschien was er sprake van beide (naast de ADHD)?

De ervaring met die ‘droombaan’ was op dat moment gelukkig wel voldoende aanleiding om me op te geven voor een diagnostisch proces. Ik besloot om mijn functie op te zeggen, omdat ik niet wilde dat mijn klas en/of mijn thuissituatie uit balans zouden raken door mij (dat vind ik echt te allen tijde het belangrijkst!). Het was erg jammer, maar ik voelde dat ik geen andere keuze had en dat dit absoluut de enige goede zet zou zijn.

De laatste achttal weken van dat schooljaar heb ik vooral zelf rust genomen en goede aandacht besteed aan mijn kind, man en huishouden. Na de zomervakantie begon ik weer aan een andere, ‘gewone’ stage, maar dat voelde ook al gauw niet goed meer. Het kostte mij wederom veel energie en daarbij kwam nog dat mijn man net een nieuwe baan had (waar we heel blij mee waren), waardoor ik degene werd die altijd onze dochter van (toen) 4 naar school moest brengen. Dit maakte de ochtenden voor mij op de stagedagen nog ingewikkelder. Er was ook geen voorschoolse opvang die samenwerkte met de school van mijn dochter (daar kwam ik toen pas achter) en er waren bijna geen andere mensen die konden helpen. Gelukkig kon ik mijn dochter voor een tijdje naar een studiegenote brengen die dichtbij haar school woont en daarna doorfietsen naar de stageschool, maar ik merkte al gauw dat dit voor mij extreem vermoeiend was. Ik ben absoluut geen vroege ochtendmens, mijn dochter werkt niet altijd mee in de ochtend en tenslotte had ik wel eens fibromyalgische klachten waardoor het fietsen voor mij soms op topsport leek... Toen we in dat najaar ook een paar keer grieperig waren (het was dat beruchte najaar van 2021 waarin iedereen steeds grieperig was…), verliep het allemaal steeds rommeliger en stressvoller. Dit betekende dat ook deze stage al na een paar weken helemaal passé was.

Sindsdien heb ik de studie voor meer dan een jaar lang losgelaten, ging ik het diagnostisch onderzoek aan en werkte (wederom) aan herstel.

Nu, bijna 1,5 jaar later en een diagnose rijker, stond ik weer eventjes ingeschreven bij de hogeschool. Ik zou weer gaan starten… Maar tijdens een veel te trage en rommelige afhandeling van mijn inschrijving, was voor mij intussen duidelijk geworden dat ik weer tegen dezelfde zaken zou aanlopen als gedurende de vorige stages. Toen de optie waarmee ik dacht de laatste loodjes van de studie nog aan te kunnen, op het laatste moment werd afgewezen, heb ik op de knop ‘uitschrijven’ gedrukt.

Na wat bezinning, heb ik ook maar besloten om dit mijlpunt meteen te vieren met het bakken van mijn lievelings-brownie-fudge-cake, in plaats van te treuren.

Ik kies voor flow, ook al is dat het niet-volgen van de normen of regels. Ik heb gekozen voor mezelf en om het zelf al goed genoeg te vinden. Ik heb gekozen voor het feit dat ik kennelijk voor iets anders ben. Iets dat er vanzelf is of ontstaat, zonder het te hoeven zoeken of van tevoren een route uit te stippelen. Er was weer ruimte en rust ontstaan en allerlei mogelijkheden staan nu te wachten. Ik ga verder met de dingen waar ik de afgelopen 1,5 jaar al mee bezig was.

Dingen die ik bereikt heb tijdens de studietijd:

• Ik ben me meer thuis gaan voelen voor een groep.

• Ik kan nu interessante groepsgesprekken begeleiden.

• Ik kan didactisch toffe lessen en workshops in elkaar zetten.

• Ik kan effectief onderwijs en heldere instructie geven.

• Ik kan diagnostische en handelingsgerichte gesprekken voeren.

• Ik heb 160 van de 180 bachelorstudiepunten behaald.

• Ik heb negens en tienen voor opdrachten en toetsen behaald (en niet omdat ik per se zulke hoge resultaten wilde behalen, maar omdat ze gewoon ontstonden door mijn intrinsieke interesses).

Het was allemaal waardevol en mijn inzet kwam vanuit de diepte van mijn hart. Zoveel geoefend en gedaan, en ook along the way wat voor anderen kunnen betekenen.

Ik heb nu de pabo losgelaten, maar ik ben nog steeds even enthousiast over onderwijs en leren. Ik voel het verlangen om ermee verbonden te blijven, bv. door te doen wat ik voor de pabo al deed: leuke losse lessen geven als gastdocent, 1-op-1-begeleiding geven in de vorm van coaching of bijles of iets nieuws opzetten. Ook jongeren en volwassenen spreken mij aan om mee te werken. Het spreken met anderen over ervaringen en inzicht, bijvoorbeeld, zoals in lotgenotengroepen. Ik houd van interactie en verbinding, en het zo passend mogelijk kunnen verbaliseren van mijn waarnemingen en gedachten.